Het Nieuwe Samenwerken is natuurlijk helemaal niet zo nieuw. Integendeel, eigenlijk is het zo oud als de mensheid. Alleen, zo lijkt het wel, zijn we het verleerd. In onze moderne maatschappij hebben we alles zo georganiseerd dat je je gehele leven in een eigen kleine kringetje kan blijven rondcirkelen. Dat wordt alleen maar erger. Elk specialisme creëert zijn eigen jargon, eigen gewoontes, eigen opleidingen, eigen wetenschap, eigen subculturen en op den duur zijn eigen gelijk... Wij hebben het zo georganiseerd, dat iedereen zich teruggetrokken heeft in een hutje en in die hutjes wordt vaak alleen nog maar via de e-mail met elkaar gecommuniceerd.
Veel vraagstukken, eigenlijk vrijwel alle, houden zich echter niet aan de grenzen van de hutjes waarin we ons hebben teruggetrokken. Dat geldt voor maatschappelijke vraagstukken (“hoe kunnen we het roken onder de jeugd effectief terugdringen”, “hoe kunnen we ons landschap duurzaam behouden”, “hoe kunnen we de sierteeltsector in Nederland behouden”). Maar ook voor tal van organisatievraagstukken.
Effectieve aanpak
Bij vrijwel alle moderne vraagstukken is een echt effectieve aanpak afhankelijk van de mate waarin alle verschillende betrokken belangen met elkaar optrekken om hun gemeenschappelijke doelen te vinden en te bereiken. Voor een echt effectieve aanpak van deze vraagstukken is het nodig dat de mensen uit hun hutjes komen en met elkaar om het kampvuur gaan zitten. Om daar aan elkaar verhalen te vertellen. Over waar ze vandaan komen, waar ze naar toe willen, om te ontdekken hoe groot hun gemeenschappelijk belang, hun common ground is. Die verhalen en de ontdekking van de omvang van de common ground, inspireert hen tot handelen, tot het nemen van eigen verantwoordelijkheid om de bijdrage te leveren die nodig is om deze common ground te realiseren.
Dat kan iedereen, het is misschien eng en vreemd, het vergt in het begin even wat tijd, maar moeilijk is het niet.
Poolse landdagen...
Ho wacht eens even, hoor ik u denken. Dat gaat mis. Dat worden poolse landdagen. Daar kan nooit iets goeds uit komen: mensen verstaan elkaar niet, ze weten niet waar het over gaat, dat kost teveel tijd, er worden grauwe compromissen gesloten, ze komen er nooit uit want iemand moet toch de knoop doorhakken.Mensen die zo reageren, hebben vaak slechte ervaringen gehad. Hebben eindeloze werkconferenties meegemaakt, die tot niets leidden. Hebben ervaring met energie slurpende inspraaktrajecten, waar je door de omstandigheden uitgedaagd wordt om extreme standpunten in te nemen. Of nog erger: deze mensen hebben mee mogen doen met de tegenwoordig zo populaire debatten en mogen reageren op stellingen.... Leuk als tijdverdrijf, maar mijlenver verwijderd van wat Het Nieuwe Samenwerken kan bereiken.
Een echte dialoog
Het is jammer dat deze mensen nog niet ervaren hebben hoe het wel kan. Zij hebben eigenlijk alleen maar meegemaakt, hoe de mensen heel even uit hun hutje kwamen, iets heel hard riepen, en snel weer terug renden….Een echte dialoog, een echt gesprek, waarin je voortbouwt op elkaars inzichten en op zoek gaan naar de overeenkomsten en verschillen, hebben ze nooit meegemaakt. En daaruit trekken zij dan de conclusie dat “het dus niet kan.” Alsof je na eenmaal slecht gegeten te hebben bij de afhaalchinees, nooit meer buiten de deur wenst te eten...
Simpel, maar niet eenvoudig
Juist de laatste 10-20 jaar zijn overal ter wereld aanpakken en benaderingen ontwikkeld, die er juist zeer goed in slagen om de mensen uit te nodigen uit hun hutjes te komen Op zoek te gaan naar het gezamenlijk belang en van daaruit de verantwoordelijkheid op zich nemen om hun stukje van de puzzel te gaan leggen. Dat zijn over het algemeen niet de aanpakken, die populair zijn bij aan-de-zetel-vastgeplakte bestuurders/ambtenaren, de business-schools of de dure consultancy-firms. Die zijn immers allen onderdeel van het systeem geworden, zodat zij de verkokering eerder verdiepen dan overbruggen. Het zijn aanpakken, die een paar simpele uitgangspunten hanteren. En ook dat maakt de aanpakken en benaderingen zo ‘verdacht’. Zo simpel kan het toch niet zijn. En goedkoop. Ze vergen geen dure onderzoeken. Vergen geen ingewikkelde trainingen. Geen dure sprekers, inleiders of inspirators. Ze gaan uit van hoe de mensen zijn, wat ze kunnen en wat ze willen. Het zijn aanpakken, die erin slagen om mensen te laten ontdekken wat ze eigenlijk, diep in hun hart al wilden. Ze zijn simpel. Maar niet eenvoudig.
Common ground
Ze vergen een ambachtelijke voorbereiding en inbedding, waarbij lang stil gestaan moet worden bij vragen als: Wat is de gezamenlijke opgave? Wie nodigen we uit om deel te nemen? Hoe krijgen we iedereen bereid om tijd en energie te investeren in een proces, waarvan de uitkomst niet bij voorbaat vast staat? Hoe zorgen we ervoor, dat alle inzichten besproken kunnen worden, zonder dat de groep uit elkaar valt? En hoe vinden we de ‘common ground’, zonder dat er een grijs en betekenisloos compromis uitrolt? Hoe structureren we de dialoog zo, dat iedereen zich veilig genoeg voelt om te verkennen en ontdekken waar de common ground ligt. En vooral ook: hoe zorgen we ervoor, dat daaruit ook acties en handelingen uit voort vloeien en het niet blijft bij een eenmalig, inspirerend event?
Het organiseren en begeleiden van dit soort processen is een ander vak dan dat van de traditionele management-consultant. Het gaat immers niet om het adviseren van een oplossing, maar om het organiseren van het proces waarin de mensen die er echt belang bij hebben met elkaar uitvinden wat nodig en wenselijk is. Het is het vak van een gelegenheidschepper.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten