Meedenken of participeren?

Laatst vroeg iemand mij:
Wat is nodig om Het Nieuwe Samenwerken op gang te krijgen? Ik antwoordde direct: jezelf en anderen serieus nemen en de moed hebben om het te beginnen…

Willekeurig welke gemeentelijke website je opzoekt: overal zie je het staan. Participatie is hot, het modewoord van deze jaren: “Wij betrekken de burgers”. Overal zie je bijeenkomsten, waar met groepen burgers plannen worden besproken, ideeën worden uitgewerkt. Veel gemeenten hebben ervaring met vaak heel creatief en inspirerend vormgegeven bijeenkomsten, waar burgers betrokken worden bij het planproces.

Is dat nu wat wij onder Het Nieuwe Samenwerken verstaan? Soms wel, maar eerlijk gezegd hebben we toch ook zo onze twijfels. Vaak, heel vaak, lijkt het er toch op dat wat nog niet zo lang geleden “inspraak” werd genoemd, nu “participatie” heet. Je merkt het aan de taal die wordt gebezigd: “U wordt uitgenodigd uw reactie te geven….”, “Wij nemen uw reactie mee…” of “Wij zullen serieus naar u luisteren”. Waar dit nu verschilt van wat we tien jaar geleden nog trots inspraak noemden, weet ik niet. De vorm is misschien anders, maar verder?

Mee-praters en mee-denkers

Veel van wat door de overheid ‘participatie’ wordt genoemd, is nog altijd niet meer dan een vriendelijke, sommige zeggen sluwe, manier om het ‘andere’ geluid keurig netjes een plekje te geven om het daarmee onschadelijk te maken.... Het verandert niets aan de fundamentele verhoudingen: de beslissers geven ruimte om mee te denken, maar houden en claimen de vrijheid om zelf te beslissen wat en hoe ze met de ‘inbreng’ zullen omgaan.

Wat de ‘mee-praters’ en ‘mee-denkers’ inbrengen, verdwijnt in een black-box en pas veel  later merken de ‘mee-praters’ en ‘mee-denkers’ wat uiteindelijk uit deze black-box komt. Gevolg? Burgers voelen zich niet serieus genomen, bestuurders klagen over ‘not-in-my-backyard-gedrag’ en beleidsprocessen verzanden in eindeloze trajecten.

In Het Nieuwe Samenwerken ben je geen mee-prater of mee-denker, maar mee-maker. Degenen die Het Nieuwe Samenwerken omarmen weten dat velen die belang hebben bij het aanpakken van een vraagstuk ook over unieke en onmisbare kennis, ervaring én middelen beschikken. Ze weten dat, door al deze puzzelstukjes bij elkaar te zetten, zij en alle anderen zicht op het totaal krijgen waardoor er ruimte ontstaat voor echte vernieuwingen, voor echte doorbraken.

Verschillende partijen, verschillende belangen

Naïef? Dromerig? Idealistisch? Integendeel. Overal ter wereld - ook in ons land - laten bestuurders en managers dagelijks zien dat het anders kan: niet over, maar met de mensen. Gezamenlijk. Echte co-creatie, waarin het product het resultaat is van een proces waarin verschillende partijen, met verschillende belangen, hun kennis, ervaring en deskundigheid delen en zo ontdekken waar hun ‘common-ground’ ligt. In dergelijke processen voelt iedereen zich eigenaar van het resultaat, omdat je veel meer hebt kunnen doen dan mee-denken en mee-praten: je hebt het mee-gemaakt!

Deze successen laten zien, dat Het Nieuwe Samenwerken helemaal niet zo moeilijk of onrealistisch is. Het enige dat nodig is, is de moed en bereidheid om de ander uit te nodigen om te onderzoeken waar de common-ground (hun gemeenschappelijke ambitie) ligt  en om te kijken wat elk daaraan kan en wil bijdragen. Bestuurders en managers die dit soort processen zijn gestart, hebben ontdekt dat dit hen snel veel verder brengt. Verder en sneller dan ze ooit voor mogelijk hadden gehouden. En daarmee uiteindelijk dus ook veel goedkoper. En wie zou dat in deze tijden van bezuiniging nou niet willen…

Eric Spaans - KaapZ